Podczas normalnej pracy organizmu serce napędza krew we wszystkie naczynia krwionośne, dostarczając do komórek składniki odżywcze oraz tlen. Jeśli tętnice tracą elastyczność lub są zatkane, serce zaczyna pracować mocniej, wtedy zwiększa się napięcie naczyń krwionośnych i zwęża się ich średnica, co prowadzi do wysokiego ciśnienia. Początek nadciśnienia jest spowodowany zaburzeniami autonomicznego i ośrodkowego układu nerwowego, które są ściśle związane z emocjami. Dlatego też, kiedy człowiek denerwuje się, często zaczyna podnosić się ciśnienie.

Po 60 roku życia rozwój nadciśnienia tętniczego wiąże się z pojawieniem się miażdżycy (przewlekłej choroby tętniczej), kiedy płytki cholesterolowe blokują prawidłowy przepływ krwi w organizmie. W takim przypadku górne ciśnienie u pacjenta może wzrosnąć do 170 mm Hg, natomiast dolne pozostaje obniżone, czyli mniej, niż 90 mm Hg.